رَبَّنَا لَا تُؤَاخِذْنَا إِنْ نَسِينَا أَوْ أَخْطَأْنَا

«286» لا يُكَلِّفُ اللَّهُ نَفْساً إِلَّا وُسْعَها لَها ما كَسَبَتْ وَ عَلَيْها مَا اكْتَسَبَتْ رَبَّنا لا تُؤاخِذْنا إِنْ نَسِينا أَوْ أَخْطَأْنا رَبَّنا وَ لا تَحْمِلْ عَلَيْنا إِصْراً كَما حَمَلْتَهُ عَلَى الَّذِينَ مِنْ قَبْلِنا رَبَّنا وَ لا تُحَمِّلْنا ما لا طاقَةَ لَنا بِهِ وَ اعْفُ عَنَّا وَ اغْفِرْ لَنا وَ ارْحَمْنا أَنْتَ مَوْلانا فَانْصُرْنا عَلَى الْقَوْمِ الْكافِرِينَ‌

خداوند هيچ كس را جز به اندازه توانايى‌اش تكليف نمى‌كند، هركس آنچه از كارها (ى نيك) انجام دهد به سود خود انجام داده و آنچه از كارها (ى بد) كسب كرده به ضرر خود كسب كرده است. (مؤمنان مى‌گويند:) پروردگارا! اگر (در انجام تكاليف چيزى را) فراموش يا خطا نموديم، ما را مؤاخذه مكن. پرودگارا! تكليف سنگين بر ما قرار مده، آن چنان كه (به خاطر گناه و طغيان) بر كسانى كه پيش از ما بودند قرار دادى. پروردگارا! آنچه را (ازمجازات) كه طاقت تحمل آنرا نداريم، بر ما مقرّر نكن و از ما درگذر و ما را بيامرز و در رحمت خود قرارده، تو مولى و سرپرست مايى، پس ما را بر گروه كافران پيروز گردان.

نکته ها

گاهى منشا فراموشى، سهل انگارى خود انسان است كه قابل مؤاخذه مى‌باشد. چنانكه خداوند مى‌فرمايد: «كَذلِكَ أَتَتْكَ آياتُنا فَنَسِيتَها وَ كَذلِكَ الْيَوْمَ تُنْسى‌» «1» آن چنانكه آيات ما بر تو آمد و تو آنها را فراموش كردى، همان‌گونه امروز نيز تو به فراموشى سپرده مى‌شوى. لذا در اين آيه از فراموش‌كارى در كنار خطاكارى، طلب آمرزش مى‌شود. در ضمن از مجازات‌هاى سنگين كه در اثر طغيان و فساد امّت‌هاى پيشين بر آنها تحميل شد، درخواست عفو مى‌شود.

در اين آيه انسان تمام مراحل لطف را از خداوند مى‌خواهد: مرحله اوّل عفو است كه محو

«1». طه، 126.

جلد 1 – صفحه 457

آثار گناه و عقاب است. مرحله دوّم مغفرت و محو آثار گناه از روح است و مرحله سوّم بهره‌گيرى از رحمت پروردگار و پيروزى بر كافران مى‌باشد.

«لا يُكَلِّفُ اللَّهُ نَفْساً إِلَّا وُسْعَها» در آيات ديگر نيز فرموده است: «ما جَعَلَ عَلَيْكُمْ فِي الدِّينِ مِنْ حَرَجٍ» «1» و «يُرِيدُ اللَّهُ بِكُمُ الْيُسْرَ» «2» پيامبر اسلام صلى الله عليه و آله نيز فرموده است: من به دين آسان و سهل مبعوث شده‌ام. «3»

پیام ها

1- تكاليف الهى، بيش از توان انسان نيست. «لا يُكَلِّفُ اللَّهُ نَفْساً إِلَّا وُسْعَها» اسلام، دينِ آسانى است، نه سخت‌گيرى.

2- اعمال ما آثارى دارد كه بازتابش به خود ما برمى‌گردد. «لَها ما كَسَبَتْ وَ عَلَيْها مَا …»

3- انسان، آزاد و صاحب اختيار است. «لَها ما كَسَبَتْ»

4- انجام يا ترك دستورات الهى، سود وضررش براى خود ماست. «لَها … عَلَيْها»

5- كسانى كه مى‌گويند: «سَمِعْنا وَ أَطَعْنا» وسراپا عادل ومتّقى هستند، بازهم از خطا ونسيان‌هاى خود نگرانند ودعا مى‌كنند. «إِنْ نَسِينا أَوْ أَخْطَأْنا»

6- به تاريخ گذشتگان وحوادث تلخ آنان بنگريم تا درس عبرت گرفته وبه خدا پناه ببريم. «كَما حَمَلْتَهُ عَلَى الَّذِينَ مِنْ قَبْلِنا»

7- آداب دعا آن است كه ابتدا به ضعف خود اقرار كنيم؛ «لا طاقَةَ لَنا» سپس به عظمت خداوند گواهى دهيم؛ «أَنْتَ مَوْلانا» آنگاه خواست خود را مطرح كنيم. «وَ اعْفُ عَنَّا وَ اغْفِرْ لَنا وَ ارْحَمْنا»

8- پيروزى اسلام بر كفر، خواسته دائمى مؤمنان است. «فَانْصُرْنا عَلَى الْقَوْمِ الْكافِرِينَ»

«والحمدللّه ربّ العالمين»

«1». حج، 78.

«2». بقره، 185.

«3». «بعثنى بالحنيفية السهلة السمحة» بحار، ج 22، ص 263.

ارسال دیدگاه

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

13 − 3 =