پیامبر اعظم صلی الله علیه و آله
إنَّ أعْظَمَ النَّاسِ مَنْزِلَةً عِنْدَاللَّهِ یوْمَ القِیامَةِ أمشَاهُمْ فِی أرْضِهِ بِالنَّصِیحَةِ لِخَلْقِهِ
برترین مقام در پیشگاه خدا در روز قیامت برای کسی است که بیش از همه برای ارشاد و خیر خواهی مردم گام بردارد.[1]
پی نوشت
[1] كافى، ج 2، ص 208.
شرح
نصیحت در اصل و لغت به معنی خالص گردانیدن است و در این گونه موارد اشاره به این است که انسان خالصانه و مخلصانه برای بندگان خدا قدم بردارد و این روایت بالاترین مقام را در قیامت برای این افراد می داند. مرحوم علّامه مجلسی[1] در تفسیر این روایت می فرماید اوّلین قدم در نصیحت این است که:
ارشاده إلی مصالح دینیه و دنیاه و تعلیمه إذا کان جاهلًا و تنبیهه إذا کان غافلًا، یعنی از نظر فکری کمک کند و راه و چاه را نشان دهد و اگر جاهل است به او بیاموزد و اگر غافل است او را متنبّه کند.
ارشاد به مصالح دین و دنیا از دو راه است گاهی جاهل است که او را تعلیم می کند و گاهی عالم است ولی غفلت کرده و او را متوجّه می کند.
بسیاری از افراد راه و چاه را نمی دانند که باید به آنها آموخت و بسیاری هستند که می دانند ولی غافلند که باید آنها را از غفلت بیدار کرد.
مرحله دیگر نصیحت این است که:
و الذبّ عنه و عن أعراضه إذا کان ضعیفاً، و اگر ضعیف است از او دفاع کند. حال با توجّه به این تعالیم باید دقّت کنیم و ببینیم که آیین مردمی کدام است؟ امروز هر کسی می خواهد به جایی برسد، شعار مردم را سر می دهد. روایت می فرماید کسی که بیش از همه خیرخواه مردم است روز قیامت از همه برتر است.
در روایت تعبیر «امشاهم» جالب است، یعنی حرف نزند بلکه عمل و اقدام کند و همچنین تعبیر «لخلقه» قابل توجّه است، یعنی نه فقط مسلمانها بلکه تمام انسانها و حتّی شاید غیر انسانها را هم شامل شود.
نکته دیگری که از این روایت فهمیده می شود این که ابتدا خودش عالم، آگاه و اهل عمل باشد، همان گونه که شاعر در این زمینه می گوید:
آموزگار خلق شدی امّا
نشناخته ای خود الف و با را
و در مورد تنبیه غافل هم باید خودش غافل نباشد تا بتواند غافلان را تنبیه کند و حمایت ضعیف هم به این است که خود قوی باشد.
اسلام بهترین راه را برای مردمی بودن، معرّفی می کند؛ اگر ما مسائل مردمی اسلام را پر رنگ نشان داده و عمل کنیم جاذبه اسلام چند برابر می شود و وقتی مردم ببینند که من به صورت متکلّم وحده سخن نمی گویم و همه جا منافع مردم را در نظر می گیرم به این آیین گرایش می یابند. به عنوان مثال مسلمان وقتی کاری را که منافع بیشتر و اشتغال زایی کمتری دارد رها کرده و کاری را که اشتغال زایی بیشتر و منافع کمتری دارد، انتخاب می کند تا مردم بیشتری از آن نفع ببرند، نشانگر این است که اسلام به جنبه مردمی اهمیت بیشتری می دهد، در میان غربیها کجا سراغ از دفاع مظلوم دارید؟! آنها به دنبال حفظ منافع خود هستند. ما باید شعارهای مردمی اسلام را در سخن و عمل تبلیغ کنیم تا جاذبه اسلام، دنیا را بگیرد و اگر این تبلیغات مسموم علیه اسلام نبود، اسلام تمام دنیا را فرا گرفته بود، البتّه با وجود تمام این تبلیغات اسلام درقلب اروپا و آمریکا در حال پیشروی است.
